In het proces om bestuurlijk draagvlak te creëren, kan het, afhankelijk van de lokale situatie, aanbeveling verdienen om in afstemming met de burgemeester één of meerdere informatieavond(en) voor lokale verstrekkers te organiseren. Op deze manier kunnen hun bezwaren meegenomen worden in het besluit en de wijze waarop er over het besluit gecommuniceerd wordt. Dit creëert draagvlak bij de verstrekkers. Het is verstandig een dergelijke informatieavond in een vroeg stadium te beleggen, wanneer de input van de verstrekkers ook daadwerkelijk nog meegenomen kan worden in het besluitvormingsproces en de nadere uitwerking van de plannen.
Gemeenten die de testkopermethode in gebruik hebben genomen, hebben vrijwel allemaal te maken gehad met weerstand vanuit verstrekkers. Het is goed om te bekijken hoe deze weerstand het beste weggenomen kan worden. Het bieden van transparantie en de dialoog aangaan heeft voor veel gemeenten een sleutelrol vervuld in de omgang met deze weerstand.
Een goede voorlichting over de testkopermethode voor de verstrekkers, alvorens deze ingezet gaat worden, kan hierbij een goede oplossing zijn. Het is goed om met de volgende aandachtspunten rekening te houden:
- Transparant en rechtvaardig beleid communiceren naar verstrekkers.
- Lokale brancheverenigingen betrekken (bv. KHN).
- Gezondheidsmotief en het belang voor openbare orde en veiligheid benadrukken bij verstrekkers.
- Alle verstrekkers goed voorbereiden op de inzet van testkopers door de benodigde communicatie vooraf.
- Verstrekkers geven vaak de voorkeur aan minderjarige testkopers. Voor een sanctie bij de verkoop aan 18+ ervaren zij doorgaans meer weerstand en dit kan eerder als onterecht worden ervaren.
- Eventueel werken met een aanloopperiode, waarin verstrekkers enkel worden aangesproken op de resultaten i.p.v. een mogelijke sanctie opgelegd krijgen.
- Eventueel rekening houden met strafmaat in sanctiebeleid in de eerste fase van gebruik van testkopers; bijvoorbeeld een waarschuwing in plaats van direct een bestuurlijke boete.
Kleine en middelgrote gemeenten hebben vaak de extra uitdaging dat de verhouding met verstrekkers gevoeliger kan liggen, gezien de lijntjes tussen politiek en verstrekkers hier vaak relatief korter zijn. Dit kan geen excuus zijn om niet consequent te handhaven, maar wel een extra reden om goed na te denken over de wijze waarop de gemeente alle stakeholders betrekt en informeert aangaande het gebruik van testkopers. Zie voor inspiratie voor de wijze van aanpak onderstaande ervaringen.
NIX18 gemeente Utrecht
In Utrecht is in het ‘Preventie- en Handhavingsplan alcohol 2015 – 2018’ de ambitie vastgelegd om gezondheids- en maatschappelijke schade als gevolg van alcoholgebruik te beperken. Verschillende partijen binnen de gemeente Utrecht (Volksgezondheid, VTH) en buiten de gemeente Utrecht (alcoholverstrekkers waaronder de horeca, verslavingszorg, scholen, jongeren, ouders) hebben hierin een rol. Vanuit het gezamenlijk besef dat het doel van gemeente en horeca ‘verbetering van de naleving’ is, is gezocht naar initiatieven om te werken aan een verhoging van de naleving. Een vertegenwoordiging van de Utrechtse horeca heeft een stichting opgericht, de stichting ‘NIX18 in Utrecht’. Bij de 39 horecabedrijven die zich hebben aangesloten bij de stichting is de kwaliteitsmethodiek geïmplementeerd. Periodieke monitoring van het leeftijdscontroleproces is een centraal uitgangspunt van de Kwaliteitsmethodiek leeftijdscontrole. Aan de hand van mysteryshoponderzoek wordt de naleving van de leeftijdsgrens in kaart gebracht. Door meerdere keren per jaar langs te gaan, ontstaat er periodiek zicht op, en aandacht voor de naleving. Zo blijft men alert.
Eddy Schouten, voorzitter van Stichting NIX18 in Utrecht: “Door de pilot is niet alleen de naleving verbeterd, maar zijn de horecaondernemers ook met elkaar in gesprek en werken we samen om het doel, het niet schenken aan minderjarigen, te bereiken.”
Anouk Adan - a.adan@utrecht.nl
Gemeente Twenterand
Het is van groot belang om - voorafgaand aan controles c.q. handhaving - in te zetten op voorlichting en bewustwording bij zowel verenigingen als commerciële horeca. Alleen met handhaving kom je er namelijk niet. Verenigingen en commerciële horeca moeten zich bewust worden van het (gezondheids)belang dat gediend is bij het niet verstrekken van alcohol aan minderjarigen. Het is daarbij ook van belang dat het college van B en W c.q. de burgemeester dit zelf actief uitdraagt. Dit kun je niet alleen aan ambtenaren overlaten, omdat het belang dan niet echt gevoeld wordt bij verstrekkers van alcohol. De burgemeester / wethouder moet echt de barricades op! Het is tevens belangrijk om helder te communiceren dat er na een periode van voorlichting en bewustwording ook daadwerkelijk handhavend op zal worden getreden. Zeker als er bij de handhaving testkopers worden ingezet is communicatie daarover vooraf essentieel.
Gemeente Borger-Odoorn
Controles met betrekking tot de leeftijdsgrens worden uitgevoerd met behulp van een mysteryguest. Wij hebben draagvlak gecreëerd door tijdens de voorlichtingsavonden die hebben plaatsgevonden hier open over te zijn. Tijdens deze avond hebben wij onze werkwijze uitgelegd. Als gemeente willen we eerst informeren, vervolgens geven we organisaties de tijd om hiermee aan de slag te gaan en doen we uiteindelijk een eerste controle. Wanneer blijkt dat organisaties in overtreding zijn, wordt er een eerste officiële waarschuwing gegeven in de vorm van een brief met verbeter/aandachtspunten en volgt er na een aantal maanden een tweede controle. Wanneer er dan nogmaals een overtreding plaatsvindt, wordt er overgegaan tot handhaving.
Iris Kiers - i.kiers@borger-odoorn.nl